Odette Ex streeft naar echte materialen

Ruim twintig jaar geleden, in 1996 om precies te zijn, kreeg het piepjonge bureau van Odette Ex een opdracht die de loop van haar carrière zou bepalen. “Ik was net twee jaar bezig met Ex Interiors toen Triodos bank mij vroeg een ecologisch verantwoord interieur te ontwerpen. Voor alle materialen die naar binnen werden gedragen, moest ik verantwoording afleggen over herkomst, samenstelling en afwerking. Ze wilden alleen massief hout, leem op de muren; alles moest puur en echt zijn.” Die strikte eis was precies de uitdaging die Ex zocht. Instinctief voelde zij aan dat ze interieurs wilde maken die niet alleen net zo mooi zijn als een kunstwerk, maar vooral het welbevinden van de gebruikers ondersteunen. “Een goed interieur ademt, daar vallen mensen even stil omdat ze geraakt zijn. Door wat? Door mooie kleuren en een menselijke maat, maar ook door ademende materialen.”

Triodos was een van die organisaties die zich écht iets aantrokken van de schokkende bevindingen van de Club van Rome, de club wetenschappers die begin jaren zeventig als eersten hun bezorgdheid uitten over de toekomst van de wereld. “Hun intenties waren en zijn prachtig, maar ze zaten nog erg in de geitenwollensokkenhoek. Mijn ambitie was om te voldoen aan hun duurzame eis, maar ook een nieuwe, frisse esthetiek te laten zien.” Het was lastig, geeft ze nu toe, om halverwege de jaren negentig materialen op duurzaamheid te kunnen testen. Met de focus op echte, pure en massieve materialen én op kwaliteit van de leefomgeving lukte het haar om een verschil te maken.

Circulariteit

22 jaar na die eerste vraag van Triodos is Ex nu weer aan het werk voor de duurzame bank. Triodos bouwt op landgoed Reehorst aan een compleet nieuw hoofdkantoor en Ex Interiors mag opnieuw het interieur ontwerpen. Er is gelukkig veel veranderd in de tussenliggende jaren, concludeert Odette. “In de jaren negentig was er nauwelijks duurzaam bewustzijn, er was geen gemeenschappelijke taal waarin we konden spreken over circulariteit”, legt ze uit. Het was haast onmogelijk na te gaan welke materialen op een ecologisch verantwoorde manier waren geproduceerd, en van een circulaire kringloop van materialen was nog helemaal geen sprake.

De tekst gaat verder onder de foto

Eigenlijk kwam de financiële crisis in 2008 als een geschenk. ‘“Het klinkt misschien gek maar ik was heel blij met die crisis. Ik kon eindelijk mezelf worden, kon eindelijk zeggen hoe ik erover dacht. Er was een gehoor.” Door de crisis kwamen disciplines bovendien dichter bij elkaar. “Winst maken, grote ego’s, dat moesten we loslaten. We raakten ervan in de war met z’n allen, maar voelden ook dat we het niet alleen meer konden. Architecten, bouwers, interieurontwerpers gingen vanaf dat moment veel integraler werken.”

Het bleek de katalysator die zorgde voor een sneeuwbaleffect, want alleen door elkaar ‘aan te raken’ kun je volgens Ex veranderingen laten ontstaan. De nieuwbouw van het TNT Centre in Hoofddorp in 2011, midden in de crisis, was weer zo’n bepalende opdracht. Het nieuwe bedrijfsgebouw van TNT moest het meest duurzame kantoorgebouw van Nederland worden en voldoen aan de hoogste eisen op het gebied van duurzaamheid en milieu. TNT wil CO2-emissievrije kantoren met een energielabel A++, een Greencalcscore van meer dan duizend punten en een 'Platinum' score in de LEED-certificering. Voor het TNT Centre in Hoofddorp betekent dit een energiebesparing van zo’n zestig procent. De duurzame gebouwen produceren waar mogelijk zelfs meer groene energie dan zij gebruiken.

Inside/Inside

Een ‘Green Team’ van koplopers op het gebied van duurzaamheid ging met elkaar aan de slag, van financiering tot energiehuishouding bouw en interieur. Architectenbureau Paul de Ruiter en Ex Interiors waren verantwoordelijk voor respectievelijk het ontwerp van het gebouw en het interieur. “Het was natuurlijk een pain in the ass om deze ambitie te halen. We moesten binnen een straal van achthonderd kilometer onze duurzame materialen vinden; ze waren er gewoon niet. Maar juist dit soort haast onmogelijk pioniersprojecten zorgt er voor dat uiteindelijk productieprocessen gaan veranderen.”

Het Nederlands Instituut voor Bouwbiologie en Ecologie (NIBE), belast met het certificeren van materialen, was ook betrokken bij TNT. “NIBE pakte de kwestie op en we zijn samen met het Dutch Green Building Council (DGBC) aan de slag gegaan met iets unieks. Tijdens Dutch Design Week Eindhoven 2018 lanceren we INSIDE/INSIDE, de eerste duurzame en objectieve vergelijkingstool voor interieurs. Tien jaar is eraan gewerkt om de milieu-impact van alle bouwmaterialen, vloeren, wanden en interieurstoffen in kaart te brengen. Alleen samen konden we dit ontwikkelen, met de inbreng van de technische datajongens van NIBE en DGBC en dankzij alle ervaring die we opdeden voor opdrachtgevers zoals TNT, Triodos, Auping en bijvoorbeeld Circl, het ABN-gebouw aan de Zuidas in Amsterdam.”

Milieu-impact

Odette Ex spreekt met bevlogenheid over het nieuwe instrument. “Het is nu voor het eerst mogelijk om een getekend interieur door te rekenen op milieu-impact. Een voorstel kan prachtig zijn, maar als je weet welke schade je per vierkante meter interieur incalculeert, is het dan ook nog zo mooi? Of komt een andere vloer, wand of stoel dan ineens beter uit de bus en ga je het alternatief dan mooier vinden vanwege de milieuwinst die je ermee boekt? Dat zijn interessante dilemma’s.”

De tekst gaat verder onder de foto